Op de vraag hoe de toekomst van de schutterijen in de Achterhoek eruit ziet, blijft het even stil. Het doorgaans vrolijke gezicht van André Bluemink betrekt. Dan geeft de 67-jarige voorzitter van Kring Achterhoek zuchtend een antwoord. “Die ziet er niet rooskleurig uit.”
Kring Achterhoek is het overkoepelend orgaan van vijfentwintig Achterhoekse schutterijen. ‘Wij waken erover, zorgen voor onderlinge verbinding en steunen de schutterijen waar nodig’, aldus de voorzitter uit Ulft.
De schutterij-wereld is Bluemink met de paplepel ingegoten. De familie bestierde een café in Varsselder. Dat café was het thuishonk van het Onze Lieve Vrouwengilde, het plaatselijke schuttergilde. Dat werd voor Bluemink zijn eerste bestuursfunctie binnen de schutterij-wereld. “Heel gek, maar zelf heb ik nooit een instrument bespeeld.”
Ketters
Schutterijen werden eeuwen geleden opgericht om de zwakkeren in de maatschappij te beschermen. Een schutterij zorgde in dorpen voor veiligheid en onderlinge verbinding. ‘Broederschap, trouw en dienstbaarheid’ is na al die jaren nog steeds de slogan. Bij elke schutterij.
Binnen deze gedachte wordt muziek gemaakt, geschoten, feest gevierd, vendel gezwaaid en worden concoursen afgelegd. Het militaire karakter is er al lang vanaf.De plaatselijke schutterij werd trouwens niet altijd met applaus ontvangen. Dat kwam omdat het schuttersfeest (de huidige kermis – red.) jaarlijks op zondag plaatsvond. En dat vonden kerkgangers niet fijn. ‘Ketters’ werden de schutters wel genoemd. Langzaam maar zeker kwam het goed tussen de kerk en de schutterij. Nog steeds heeft de schutterij een functie binnen de kerk, al wordt die rol per dorp anders ingevuld. Hoe een schutterij zich presenteert, verschilt ook sterk per dorp.
Toekomst
De grote vraag die gesteld moet worden is natuurlijk: zit er anno 2021 nog leven de schutterij? Of kijken we naar een uitstervend fenomeen? Bluemink: “De coronacrisis heeft ons natuurlijk geen goed gedaan. We konden immers niet naar buiten. Ik ken een paar verenigingen, die nu in zwaar weer zitten. De jeugd heeft namelijk totaal geen interesse om nog aan te haken bij zo’n traditioneel fenomeen. Ergens snap ik dat ook wel. Maar jammer blijft het.”
“Het vervelende is: als Kring Achterhoek willen wij juist die zwakkere verenigingen graag helpen. Daar zijn we voor. Maar uit schaamte laten ze ons vaak niet toe.”
Springlevend
Voorbeeld van een schutterij die wèl springlevend is, is St. Martinus Gaanderen. Ook zij zaten met de gevolgen van corona. “Maar”, zegt voorzitter Gerard Huntink, “Onze leden hebben met de contributie nooit verzaakt. Er werd steeds trouw betaald, ook toen iedereen thuis achter de gordijnen zat. Als dank voor hun trouwe dienstbaarheid, hebben we als bestuur rond de feestdagen bij elk lid een leuk presentje afgeleverd. Dat werd echt op prijs gesteld.”
Juist 2021 is voor St. Martinus een jubeljaar: de schutterij bestaat dit jaar exact 150 jaar. “Het voelt alsof we jarig zijn maar de verjaardag niet kunnen vieren”, vervolgt Huntink. “Alle geplande activiteiten schuiven we door naar volgend jaar.”
Wel verschijnt binnenkort een jubileumboek over 150 jaar St.Martinus. “Dat boek zou 200 bladzijden kennen. Het zijn er 500 geworden”.
De schutterij uit Gaanderen is creatief bij het zoeken naar jonge aanwas. Huntink: “Volgend schooljaar gaan we bij de basisscholen in het dorp langs met workshops voor leerlingen. In de hoop zo kinderen van jongs af aan geïnteresseerd te krijgen om bij ons aan te sluiten.
Viert St. Martinus over een halve eeuw het 200-jarig bestaan? “Oei, da’s een lastige”, zegt Huntink. “Ik hoop het. Laat ik het daarop houden.”
Kleinschalig
Voorzitter Rudy Vreemann van E.M.M. in Dinxperlo houdt de moed erin. “Ons ledenaantal is met 175 al jarenlang stabiel. Groei zit er niet in. Maar we gaan evenmin achteruit. Wel denk ik dat het hele schutterijgebeuren uiteindelijk kleinschaliger gaat worden. Kleinere gilden of zelfs fusieverenigingen.”
Ook E.M.M. benaderde basisscholen. “Om de leerlingen enthousiast te krijgen voor bijvoorbeeld vendelzwaaien. Maar ja. Ik moet eerlijk zijn: dat werkte niet.”
“En financiëel wordt het er allemaal niet beter op natuurlijk. Door die corona liepen ook wij grote omzet mis. Geen schuttersfeest, geen concours, geen drankomzet. Gelukkig hebben we een trouwe achterban. Alle leden betaalden elke maand keurig contributie. Dat hield ons op de been. Tot slot het woord aan kringvoorzitter Bleumink. “De schutterij vergrijst. Zoveel is duidelijk. De jeugd gaat liever zelf naar de kermis. Daar moeten we eerlijk in zijn. Als er al aanwas is, komt dat meestal uit families met een lange schutterij-traditie. Om het leven van de schuttersgildes te verlengen, zullen onderlinge fusies onontkoombaar zijn. Ik ken meerdere pogingen. Maar erg soepel gaat dat niet.”
Website Kring Achterhoek: https://www.kringdeachterhoek.nl/
___________________________________________________________________
Bijzondere verhalen
Op de pagina bijzondere verhalen lees je boeiende en bijzondere verhalen uit de Achterhoek. Laat je inspireren door de artikelen en/of praktijkverhalen van Achterhoekse ondernemers. Meer bijzondere verhalen? Ga dan naar de volgende link. https://www.helemaalachterhoek.nl/category/leven-in-de-achterhoek/bijzondere-verhalen/
