Prof. Dr. Gert-Jan Hospers is bijzonder hoogleraar Transitie in Stad en Regio bij de afdeling Geografie, Planologie en Milieu aan de Radboud Universiteit en directeur van Stichting Stad en Regio, een stichting die zich inzet voor stedelijke en regionale ontwikkeling op menselijke maat. Richard Stegers sprak uitgebreid met hem.
Je adviseert onder andere de Achterhoek over strategische vraagstukken. Kun je hierover wat meer vertellen?
“Als geboren en geboren Tukker met Achterhoekse en Veluwse wortels werk ik bij voorkeur in Oost-Nederland. Ik heb een zwak voor de Achterhoek: ik heb een klik met het gebied en de mensen die er wonen. Daarom volg ik de regio met belangstelling en probeer ik gemeenten en het regiobestuur met raad en daad ter zijde te staan. Hoe kun je het bedrijfsleven ondersteunen? Waar liggen interessante verbindingen met Twente en Arnhem-Nijmegen? Wat gebeurt er aan de overkant van de grens? Maar ik vind het belangrijk om het onderzoek concreet en praktisch te houden.” Aldus Gert-Jan Hospers.
Hoe innovatief is de Achterhoek?
“Bij innovatie gaat het om commercieel succesvolle vernieuwingen. Zo bekeken is de Achterhoek heel innovatief, veel bedrijven zijn continu bezig met het ontwikkelen van nieuwe producten, technische snufjes en slimme oplossingen die ze tot ver buiten onze landsgrenzen weten te verkopen. Of het nu gaat om hoogwaardige brandveiligheidssystemen (Beele Engineering), het koeientoilet (Hanskamp) of de elektrische brommer (Brekr), het zijn Achterhoekse innovaties. Bedrijven uit de regio duiken dan ook vaak op in de innovatie-ranglijstjes die regelmatig verschijnen. Het schijnt dat de Achterhoek relatief gezien net zo veel patenten telt als de hightechregio rond Eindhoven. Ik weet niet of dat klopt. Maar mijn indruk is dat de Achterhoek ‘oerend smart’ is.” Gert-Jan Hospers.
Wat brengt innovatie als het gaat om duurzame welvaart?
“Innovatie is de motor die de regionale economie draaiende houdt en vooruitbrengt. Vernieuwende bedrijven zorgen voor extra omzet, groei en werkgelegenheid. Als een regio innovatief is, leidt dat uiteindelijk tot een stijging van de welvaart. Tegenwoordig kijken economen daarbij verder dan geld alleen – ook de kwaliteit van leven, zoals het wonen in een mooie omgeving en sociale netwerken, dragen bij aan ons welbevinden. Daarom hoor je steeds vaker de term duurzame of ‘brede’ welvaart. Op dat vlak scoort de Achterhoek hoog: het woon- en leefklimaat is er prettig. Die brede welvaart is trouwens ook weer goed voor innovatie. Dat heeft te maken met de menselijke maat en de ‘korte lijntjes’ in de Achterhoek: je hebt in de regio snel contact met iemand die je verder kan helpen. Ook ondernemers hebben daar profijt van, want innovatie is mensenwerk: het vereist overleg, teamwork en samenwerking. Niet voor niets zeggen experts: ‘hightech vraagt om high touch’.” Vertelt Gert-Jan Hospers.
Er zijn tal van innovatieve bedrijven in de Achterhoek, je noemt ze verborgen kampioenen.
“Uit de Achterhoek Monitor 2020, die eind vorig jaar is verschenen, blijkt dat de regio sterk is in de maakindustrie. Daarbinnen laten de machinebouw en voedingsmiddelen werkgelegenheidsgroei zien. Juist hier vind je ook veel ‘verborgen kampioenen’: bedrijven die bij het grote publiek weinig bekendheid genieten, maar een begrip zijn in hun specifieke branche. Neem de Kaak Groep in Terborg, een wereldspeler in machines voor industriële bakkerijen. Een ander voorbeeld is Elite in Neede. Al sinds 1957 maakt het familiebedrijf ambachtelijke snacks, salades en sauzen die via groothandels hun weg naar de horeca vinden.” Aldus Gert-Jan Hospers.
Zijn de bedrijven in de Achterhoek te bescheiden, zoals we dat vaak horen?
“Achterhoekse bedrijven staan er inderdaad niet om bekend dat ze zich continu op de borst kloppen. Onder het motto ‘goede wijn behoeft geen krans’ werken ze graag in alle stilte. Misschien is ‘ingetogen’ wel een beter woord: ondernemers werken hard en doen daar niet duur over. De laatste jaren merk ik dat de Achterhoek zich profileert met z’n bescheidenheid – ik vind dat een beetje paradoxaal of zelfs wat ongeloofwaardig: je op de borst kloppen met hoe bescheiden je bent, tsja…” Gert-Jan Hospers.
Je waarschuwt bedrijven voor ‘kuddegedrag’. Wat bedoel je daarmee?
“Veel ondernemingen in ons land, of ze nu machineonderdelen of bouwmateriaal maken, doen meer van hetzelfde en volgen gedwee de trends. Juist ondernemingen die innoveren en een nieuw pad inslaan, boeken op termijn succes. Door het nét even anders te doen, onderscheiden ze zich van de rest. De Achterhoek heeft veel van die eigenzinnige bedrijven. Neem 247TailorSteel: het bedrijf uit Varsseveld kan razendsnel staal en buizen op maat snijden. Via het web kunnen klanten van over de hele wereld 24 uur per dag en 7 dagen per week hun gepersonaliseerde bestelling doorgeven. Wie kiest, wordt gekozen!” Zo vertelt Gert-Jan Hospers.
Hoe zie je ‘groene groeikansen’ voor bedrijven precies?
“Om klimaatverandering kunnen we niet meer heen, ook bedrijven niet. We moeten nu echt in actie komen. Gelukkig zie je in een deel van het bedrijfsleven dat klimaatneutraal ‘het nieuwe normaal’ wordt. Steeds meer ondernemers beseffen dat ‘groen’ en ‘poen’ elkaar niet uitsluiten, maar prima samengaan. Dat zie je ook in de Achterhoek. Neem Dorset Green Machines uit Aalten, marktleider in slimme oplossingen voor het verwerken van organische reststromen, zoals kippenmestdrogers die biomassa leveren voor de opwekking van groene energie. Colubris Cleantech uit Winterswijk maakt afvalwaterzuiveringsinstallaties en andere hoogwaardige recyclingsystemen, waaronder installaties die gipsplaten en stenen kunnen recyclen. De laatste jaren is het bedrijf sterk uitgebreid. Deze en andere bedrijven laten zien dat inspelen op klimaatverandering ook een hele interessante groeimarkt is.” Aldus Gert-Jan Hospers.
Wat houdt een ‘regio zonder barrières’ in?
“Ruim twaalf procent van de Nederlanders heeft een lichamelijke beperking. Dat is best veel. Denk aan mensen die in een rolstoel zitten, problemen hebben met lopen, slechtziend of doof zijn. Door vergrijzing neemt deze groep alleen maar toe. Architecten, ondernemers en instanties houden daar nog lang niet altijd rekening mee. Dat is jammer, want daardoor kunnen mensen met een beperking er niet terecht. Neem de horeca: als een restaurant niet goed toegankelijk is, laat de eigenaar in feite twaalf procent van zijn omzet liggen. Behalve de klanten profiteren dus ook ondernemers van het investeren in toegankelijkheid. Eigenlijk is de Achterhoek het aan zijn stand verplicht een regio zonder barrières te worden, al was het maar omdat het gebied bekend staat om bedrijven die gespecialiseerd zijn in hulpmiddelen voor mensen met een beperking, zoals Van Raam (aangepaste fietsen) en Life & Mobility (producent van rolstoelen en scootmobielen).” Vertelt Gert-Jan Hospers.
Hoe denk je over de Achterhoekse vlag, ook in het kader van verbindingen leggen?
“Ik had niet verwacht dat de Achterhoekse vlag zo populair zou worden. Blijkbaar raakt de vlag bij inwoners een gevoelige snaar. Heel mooi natuurlijk, die nadruk op de regionale identiteit. Tegelijkertijd moet de Achterhoek zich openstellen voor de buitenwereld, of het nu gaat om buurregio’s (zoals Arnhem-Nijmegen), de grensstreek of de rest van het land. Je kunt niet alles op eigen kracht. Om als Achterhoek verder te komen op het gebied van innovatie en duurzaamheid worden bovenregionale verbindingen met onderwijs, bedrijven en overheden steeds belangrijker.”
___________________________________________________________________
MIJN Verhaal
De Achterhoek zit vol met mooie, bijzondere verhalen over mensen, verenigen en actualiteiten. In de rubriek MIJN verhaal leest u hier iedere maand over. Ga voor meer artikelen over de rubriek MIJN Verhaal naar de volgende link. https://www.helemaalachterhoek.nl/category/mijnmagazine/mijn-verhaal/
