Rust, ruimte, natuur, voldoende voorzieningen en een prettige sfeer. De Achterhoek is een fijne streek om te wonen. De gemeenten Doetinchem, Winterswijk, Oost Gelre, Bronckhorst, Berkelland, Oude IJsselstreek, Montferland en Aalten tellen ruim 300.000 inwoners. Aan fraaie woningen geen gebrek. Zo kijken we iedere maand binnen bij een bijzonder huis. Met deze keer het voormalige tolhuis in Zelhem.
Schuin tegenover de Tol, jarenlang het stamcafé van boerenrockband Normaal, staat een markante woning pal aan de weg. Velen kennen het fraaie pand, maar het verhaal erachter is minder bekend. Het gaat om het voormalige tolhuis aan de N330 tussen Zelhem en Hummelo. Opvallend zijn de tolboom, het toltarievenbord aan de gevel en de lantaarn. Deze elementen zijn onlosmakelijk met het tolhuis verbonden en verwijzen naar de rijke historie. Ze zijn precies nagemaakt van de originele exemplaren.
Frauderen
De Achterhoek moest het tot ver in de negentiende eeuw vooral van zandwegen hebben. Daarna kwamen er treinverbindingen en werden er verharde wegen aangelegd. Zo werd besloten dat er een verharde weg moest komen tussen Hummelo en Haaksbergen. In 1859 was de Hummelose-Enschedese-Kunstweg (HEK) een feit. Het ging om een grindweg die ook moest worden onderhouden. Om dat mogelijk te maken werd er tol geheven. Er kwamen tolhuisjes waar een tolwachter het tolgeld in ontvangst kon nemen, zo ook aan de Keijenborgseweg in Zelhem. Op de tolpoort bij het tolhuis staat de tekst: ‘Eischt een bon’. Het was een dringend advies aan reizigers zodat de tolwachter niet kon frauderen met de opbrengst. De tarievenlijst aan de gevel geeft een beeld van wat passanten moesten betalen. Voor een kalf, schaap of varken was men 1,5 cent verschuldigd, terwijl je voor een kudde 50 cent moest afrekenen. Door de opkomst van autoverkeer kwam er in 1930 een einde aan de tolheffing. De tolhuisjes verloren hun functie. Maar er zijn er een paar bewaard gebleven als blijvende herinnering aan de verkeerssituatie van de Achterhoek, zoals die in Zelhem.
Monsterklus
Het huis werd dus gebouwd in 1859 maar verkeert in prachtige staat. Verantwoordelijk voor de grootscheepse restauratie met oog voor detail is Rob Tomesen die er samen met zijn vrouw Marijke jarenlang woonde. Rob werd bij de grondige opknapbeurt die ruim twintig jaar duurde geholpen door zijn vader Tonny en diens vriend Bennie Tiggelovend. Toen de monsterklus in 2018 geklaard was, besloten Rob en Marijke het tolhuis te verlaten. Ze vonden de woning toch te klein voor een gezin met twee kinderen. “Het huis kwam te koop en er waren veel gegadigden”, weten de huidige bewoners Jeroen Sanders en Niek Prins. Zij waren in Doetinchem gevestigd en zochten een huis met meer ruimte en een grote tuin. “Tijdens Open Huizendag gingen we kijken naar een andere woning in dezelfde straat”, vertelt Jeroen. “Het tolhuis stond ook te koop en kon eveneens bezichtigd worden. De moeder van Niek tipte ons daarover. Het leek ons te klein, maar we besloten toch te gaan kijken.” Niek knikt bevestigend en vult aan. “Toen ik de drempel overging, dacht ik gelijk: hier gaan we wonen. Het voelde heel goed.” Er was ook gelijk een klik met de bewoners die met veel passie over het huis vertelden. “We waren erg enthousiast en brachten op goed geluk een bod uit. Er waren dertien biedingen, maar het werd ons gegund. Het was te mooi om waar te zijn.”
Gebinten
Sindsdien woont het stel er met veel plezier. “De vorige bewoners hadden het ons makkelijk gemaakt. Er hoefde niets meer te gebeuren. Het is een warm en sfeervol huis waarbij de geschiedenis nog steeds een stempel drukt.” Ze doelen daarmee bijvoorbeeld op twee achtkantige loerraampjes. Ze bieden zicht op de weg. “Heel functioneel. Dan kon de tolwachter de situatie goed in de gaten houden.” Andere kenmerkende elementen zijn de opkamer voor de knecht, een droogkast, een plek waar de bedstee zich bevond en de waterpomp in het washuis. Een deel van de gebinten is authentiek. Dat geldt ook voor het metselwerk, leemstuc en de estriken op de vloer. Dat alles geeft het gemeentelijk monument karakter. “We kijken nooit ver vooruit, maar hier willen we graag lang wonen. Ook vanwege de heerlijke tuin. Het plan is nu om een uitbouw te realiseren aan de zijkant via een glazen verbindingsgang. Het tolhuis blijft daarbij volledig intact, maar we hebben dan wel veel meer ruimte.” Een ander voordeel is de nabijheid van café de Tol. “Altijd gezellig en lekker dichtbij, haha.”






___________________________________________________________________
Oproep droomhuis
Heeft u ook een bijzondere woning of kent u iemand met een opvallend huis? Laat het ons weten via redactie@mijnmagazine.nl
___________________________________________________________________
MIJN Droomhuis
De Achterhoek is niet alleen een mooie streek, er staan ook prachtige huizen. In deze rubriek bekijken we iedere maand een ander droomhuis. Meer droomhuizen zien ga dan naar deze link https://www.helemaalachterhoek.nl/category/mijnmagazine/mijn-droomhuis/